Author Archives: Andreas Lamprakis

Η αρθροσκόπηση ώμου γίνεται για διαγνωστικούς αλλά κυρίως θεραπευτικούς λόγους. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παθολογία είναι συγκεκριμένη και η διάγνωση έχει τεθεί με το κατάλληλο ιστορικό, φυσική εξέταση και απεικονιστικό έλεγχο. Μερικές φορές όμως, η διάγνωση δεν είναι απόλυτα προφανής, και μελέτες έχουν αναδείξει ότι η αρθροσκόπηση σε χρόνια επώδυνα σύνδρομα του ώμου δύναται να αποκαλύψει παθολογικά ευρήματα στο 90% περίπου των ασθενών.

Αρθροσκοπικά μπορεί να αντιμετωπιστεί το σύνδρομο υπακρωμιακής προστριβής (ακρωμιοπλαστική), οι ρήξεις τενοντίου πετάλου (συρραφή με άγκυρες), η ασβεστοποιός τενοντίτιδα (απελευθέρωση +/- ακρωμιοπλαστική), τα ελεύθερα σώματα (αφαίρεση), η αστάθεια (σταθεροποίηση με άγκυρες), ο παγωμένος ώμος (απελευθέρωση θυλάκου), οι φλεγμονές κ.α.
Η επέμβαση γίνεται υπό γενική και περιοχική (διασκαληνικός αποκλεισμός) αναισθησία, σε πλάγια κατακεκλιμμένη θέση. Συνηθέστερα χρησιμοποιούνται 2-3 μικρές τομές (πόρτες) οπίσθια, πλάγια και πρόσθια του ώμου. Εισάγονται υγρά στην άρθρωση και επισκοπούνται με την κάμερα οι σημαντικές δομές αυτής (τενόντιο πέταλο, τένοντας δικεφάλου, αρθρικός χόνδρος και επιχείλιος χόνδρος). Οι βλάβες αντιμετωπίζονται ανάλογα με ειδικά εργαλεία που εισάγονται από τις άλλες τομές. Στη συνέχεια η κάμερα και τα υγρά εισάγονται εκτός της άρθρωσης, υπακρωμιακά, όπου ελέγχονται το τενόντιο πέταλο, το ακρώμιο, ο ορογόνος θύλακος, η ακρωμιοκλειδική άρθρωση κλπ. Για τις τομές χρησιμοποιούνται ράμματα που αφαιρούνται μετά από 10 ημέρες. Τίθεται ανάρτηση και το άκρο κινητοποιείται με οδηγίες ανάλογα με την πάθηση και την αντιμετώπισή της.

Η ορθή γνώση της ανατομίας, των παθήσεων, των παθολογικών ευρημάτων και των παρεκκλίσεων του φυσιολογικού για κάθε άρθρωση είναι βασική για την εκτέλεση των επεμβάσεων με επιτυχία και χωρίς επιπλοκές.

Η ολική αρθροπλαστική ισχίου ουσιαστικά αποτελεί μια επέμβαση αντικατάστασης της κατεστραμμένης άρθρωσης από μια τεχνητή πρόθεση. Η πλέον συχνότερη αιτία είναι η οστεοαρθρίτιδα, ενώ σε μικρότερο βαθμό ευθύνονται η ρευματοειδής αρθρίτιδα και άλλα φλεγμονώδη νοσήματα, η οστεονέκρωση της μηριαίας κεφαλής, το τραύμα, το δυσπλαστικό ισχίο, η αστοχία προηγούμενων επεμβάσεων κ.α.

Ο σκοπός του χειρουργείου είναι η ύφεση του πόνου και η αύξηση της κινητικότητας και λειτουργικότητας του ασθενούς, ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής του.
Ο τυπικός ασθενής αναφέρει επίμονο άλγος, χωλότητα, μείωση της απόστασης βάδισης, νυκτερινό πόνο, δυσκολία στην ένδυση (παπούτσια, κάλτσες) και χαρακτηριστικές παραμορφώσεις του κάτω άκρου. Συνήθως έχει προηγηθεί μια σημαντική περίοδος συντηρητικής αγωγής που περιλαμβάνει απώλεια βάρους, τροποποίηση των δραστηριοτήτων, αναλγησία, φυσιοθεραπείες, βοηθήματα (μπαστούνι) και ενδαρθρικές εγχύσεις φαρμάκων.

Η διάγνωση τίθεται μετά από τη λήψη ιστορικού και την ανάλογη φυσική εξέταση, ενώ επιβεβαιώνεται με τον ακτινολογικό έλεγχο. Πάντα πρέπει να συσχετίζονται τα κλινικά ευρήματα και σημεία ώστε να αποκλείονται παθήσεις με παρόμοια συμπτωματολογία αλλά διαφορετική θεραπευτική προσέγγιση.

Η επέμβαση γίνεται υπό ενδορραχιαία αναισθησία και ελαφρά μέθη. Μετά την προσπέλαση της άρθρωσης, η μηριαία κεφαλή αφαιρείται ενώ ο μηρός και η κοτύλη (η υποδοχή της κεφαλής στη λεκάνη) διαμορφώνονται κατάλληλα, ώστε να υποδέχονται τις αντίστοιχες τεχνητές προθέσεις. Τα υλικά των προθέσεων αποτελούνται συνήθως από τιτάνιο, ανοξείδωτο ατσάλι, κεραμικά και πολυαιθυλένιο. Ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να χρησιμοποιείται και βιολογικό τσιμέντο. Ακολουθεί συρραφή των μαλακών μορίων και του δέρματος. Ο καθαρός χειρουργικός χρόνος είναι περίπου μία ώρα. Ο ασθενής σηκώνεται και κάθεται το ίδιο απόγευμα ενώ σε λίγες ημέρες δύναται να εξέλθει του νοσοκομείου με οδηγίες.
Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να υπάρχει σωστή και ειλικρινής ενημέρωση του ασθενούς σχετικά με την επέμβαση, ώστε να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένος και προετοιμασμένος για την όλη διαδικασία. Τα προγράμματα ταχείας ανάρρωσης που ακολουθούνται έχουν σαν στόχο τη γρηγορότερη αλλά και ασφαλή αποκατάσταση του ασθενούς ενώ ταυτόχρονα μειώνεται ο χρόνος νοσηλείας. Πρόκειται για μια ομαδική προσπάθεια στην οποία συνεργάζεται ο κατάλληλα εκπαιδευμένος χειρουργός (ανάλογη προσπέλαση, μικρή απώλεια αίματος και χειρουργικός χρόνος, σεβασμός στους ιστούς) με την αναισθησιολογική ομάδα (πρωτόκολλα αναλγησίας), το φυσιοθεραπευτή (άμεση και εντατική κινητοποίηση) και το νοσηλευτικό προσωπικό.
Πρέπει να τονιστεί ότι πρόκειται για μια μεγάλη επέμβαση με σχετικούς κινδύνους και πιθανές επιπλοκές. Είναι σημαντικό να εκτελούνται ελάχιστα παρεμβατικά με μικρές τομές και μικρή απώλεια αίματος. Το πλέον σημαντικό όμως είναι το καλό τελικό λειτουργικό αποτέλεσμα του ασθενή (ίσο μήκος σκελών, φυσιολογική βάδιση, ύφεση του πόνου) με μια αρθροπλαστική που θα αντέξει σε βάθος χρόνου χωρίς επιπλοκές.

Τελευταία έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στο χώρο της αρθροπλαστικής ισχίου σχετικά με τα υλικά και το σχεδιασμό των προθέσεων. Μια λογική είναι να χρησιμοποιούνται προθέσεις με αξιόπιστα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, οι οποίες αποτελούν και σημεία αναφοράς και σύγκρισης για τις άλλες προθέσεις. Γενικότερα, η ολική αρθροπλαστική ισχίου αποτελεί μια πολύ συχνή και επιτυχή επέμβαση για την αντιμετώπιση της αρθρίτιδας, ενώ πάνω από το 95% των ασθενών μένει πολύ ικανοποιημένο.

Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος είναι μια από τις συχνότερες αιτίες πόνου και απώλειας της κινητικότητας και λειτουργικότητας σε μέσης και μεγάλης ηλικίας άτομα παγκοσμίως. Σε προχωρημένα στάδια αποτελεί και τον κυριότερο λόγο για χειρουργική αντιμετώπιση με Αρθροπλαστική γόνατος. Από τα πεδία της Ορθοπεδικής που έχουν εξελιχθεί ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες συγκαταλέγονται και η μελέτη της κινησιολογίας και εμβιομηχανικής των διαφόρων τύπων Αρθροπλαστικών.

Η κατάλληλη θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας ξεκινά με την ορθή διάγνωση και την αναγνώριση πιθανών αιτιών της υποκείμενης νόσου. Κρίνεται πολύ σημαντικό να συσχετίζονται οι πληροφορίες από ένα καλό ιστορικό με τα σημεία της κλινικής εξέτασης και τα αντίστοιχα ακτινολογικά ευρήματα, ώστε να αποκλείονται άλλες παθήσεις με παρόμοια συμπτωματολογία.
Κύριες ενδείξεις για την Αρθροπλαστική γόνατος αποτελούν το συνεχόμενο άλγος, η μείωση του εύρους κίνησης και της λειτουργικότητας της άρθρωσης σε βαθμό που να επηρεάζεται σημαντικά η κινητικότητα και η ποιότητα ζωής του ασθενούς. Ο τυπικός ασθενής αναφέρει καθημερινό πόνο, ανθιστάμενο στη συντηρητική αντιμετώπιση (φαρμακευτική αγωγή, απώλεια βάρους, τροποποίηση δραστηριοτήτων, φυσιοθεραπείες, ειδικά υποδήματα, μπαστούνι κλπ), δυσκαμψία, νυκτερινό άλγος, μείωση της απόστασης βάδισης, δυσκολία στις σκάλες και γενικότερα στις καθημερινές του δραστηριότητες.

Η επέμβαση γίνεται συνήθως υπό ενδορραχιαία αναισθησία και ελαφρά μέθη. Η τομή περιορίζεται στην πρόσθια επιφάνεια του γόνατος και μετά την αφαίρεση των κατεστραμμένων αρθρικών επιφανειών εμφυτεύεται η τεχνητή άρθρωση. Αυτή αποτελείται από δύο μεταλλικές προθέσεις, την μηριαία και την κνημιαία, ενώ μεταξύ τους παρεμβάλλεται πλαστικό υλικό τύπου πολυαιθυλενίου. Ακολουθεί συρραφή των μαλακών μορίων και του δέρματος, ενώ ο συνολικός χειρουργικός χρόνος δεν ξεπερνά συνήθως τη μια ώρα. Ο ασθενής δύναται να εξέλθει του Νοσοκομείου σε λίγες ημέρες με οδηγίες.

Ιδιαίτερα σημαντική κρίνεται η χειρουργική τεχνική που ακολουθείται, σε συνδυασμό με μια ομαδική διεπιστημονική προσέγγιση που οδηγούν στη βελτιστοποίηση της αποκατάστασης του ασθενούς (Enhanced Recovery Pathway). Με τα προγράμματα ταχείας ανάρρωσης, η σύγχρονη Αρθροπλαστική χειρουργική σε συνδυασμό με τα κατάλληλα αναισθητικά πρωτόκολλα για τη μείωση του μετεγχειρητικού άλγους καθώς και τη συμβολή του φυσιοθεραπευτή για άμεση κινητοποίηση έχουν επιτύχει τη γρήγορη αλλά και ασφαλή αποκατάσταση του ασθενούς. Η ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενούς στην όλη διαδικασία διαδραματίζουν μείζονα ρόλο.

Αρκετές μελέτες έχουν αναδείξει πλέον ότι η οστεοαρθρίτιδα μπορεί να περιορίζεται μόνο σε ένα διαμέρισμα του γόνατος χωρίς να επεκτείνεται κατ’ ανάγκην και στην υπόλοιπη άρθρωση. Οι παρατηρήσεις αυτές κλόνισαν τους ξεπερασμένους ισχυρισμούς ότι η αντικατάσταση όλων των επιφανειών του γόνατος είναι απαραίτητη προϋπόθεση για μια επιτυχημένη κλινικά Αρθροπλαστική. Η πρόκληση της μονοδιαμερισματικής Αρθροπλαστικής έγκειται στην αντικατάσταση των βλαβών του ενός μόνο διαμερίσματος τόσο αποτελεσματικά ώστε τα μαλακά μόρια όλης της άρθρωσης και η διατήρηση του αρθρικού χόνδρου των λοιπών διαμερισμάτων να αναλάβουν τη φυσιολογική τους λειτουργικότητα. Η μονοδιαμερισματική Αρθροπλαστική οδηγεί σε ένα πιο ‘φυσιολογικό’ γόνατο, με ταχύτερη αποκατάσταση καθώς και καλύτερη κινησιολογία, μηχανική, εύρος κίνησης, βάδιση και λειτουργικότητα.
Με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας έχουν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές στη φιλοσοφία και το σχεδιασμό των Αρθροπλαστικών, όσον αφορά τα υλικά καθώς και την κινηματική των τεχνητών αυτών αρθρώσεων. Τα καλά νέα είναι ότι η Αρθροπλαστική είναι μια ιδιαίτερα επιτυχής επέμβαση και σε σημαντικό ποσοστό οι ασθενείς μένουν ικανοποιημένοι. Σε βάθος χρόνου, σύμφωνα με διεθνή βιβλιογραφία, η δεκαετής επιβίωση των προθέσεων ξεπερνά το 95% ενώ η εικοσαετής φτάνει το 90%.

Το γόνατο αποτελεί την άρθρωση με τις ευρύτερες ενδαρθρικές διαγνωστικές και θεραπευτικές χειρουργικές εφαρμογές της αρθροσκόπησης. Ο σκοπός της αρθροσκόπησης είναι η διόρθωση των μηχανικών προβλημάτων του γόνατος. Ο χειρουργός μπορεί να επιβεβαιώσει τον τύπο της κάκωσης και ταυτόχρονα να αφαιρέσει ή να επιδιορθώσει τις τραυματισμένες δομές. Τα βασικά στοιχεία που ελέγχονται κατά την αρθροσκόπηση του γόνατος είναι οι αρθρικοί χόνδροι και ο υμένας, οι μηνίσκοι και οι χιαστοί σύνδεσμοι, η κινηματική της επιγονατίδας και η παρουσία ξένων σωμάτων.

Η αρθροσκόπηση γίνεται συνήθως υπό γενική ή ενδορραχιαία αναισθησία και ουσιαστικά επισκοπείται η άρθρωση με μια μικρή κάμερα. Γίνονται δυο μικρές τομές (1 εκ) μια πρόσθια έσω και μια πρόσθια έξω, λίγο πιο κάτω από την επιγονατίδα. Η άρθρωση γεμίζει με υγρά για την είσοδο της κάμερας και στη συνέχεια εισάγονται ειδικά εργαλεία για την πραγματοποίηση της χειρουργικής επέμβασης. Στο τέλος οι τομές κλείνουν με ειδικές αυτοκόλλητες ταινίες συρραφής και το γόνατο επιδένεται. Ο ασθενής εξέρχεται του νοσοκομείου την ίδια ημέρα. Σε μια απλή αρθροσκόπηση επιτρέπεται άμεσα η βάδιση και κινητοποίηση, ενώ βακτηρίες χρησιμοποιούνται τις πρώτες μόνο ημέρες.

Αρθροσκοπικά μπορεί να αντιμετωπιστούν οι ρήξεις μηνίσκου (συρραφή ή μερική εκτομή) και συνδέσμων (συνδεσμοπλαστική με μόσχευμα), τα ελλείμματα χόνδρου (τρυπανισμοί, χονδροπλαστική, εγχύσεις βλαστοκυττάρων), οι υμενικές πτυχές (εκτομή), τα ελεύθερα σώματα (αφαίρεση), οι παθήσεις του υμένα (υμενεκτομή), οι φλεγμονές (πλύσεις, λήψη βιοψίας) κ.α.

Η αρθροσκόπηση της ποδοκνημικής αναφέρεται βιβλιογραφικά για πρώτη φορά το 1981 ενώ πλέον με την εξέλιξη των διαθέσιμων τεχνικών και εργαλείων αποτελεί χρήσιμη επέμβαση στις διάφορες παθήσεις της ποδοκνημικής. Όπως και στις υπόλοιπες αρθρώσεις, τα πλεονεκτήματα της άμεσης επισκόπησης από μικρές τομές με ελάχιστο χειρουργικό τραύμα, το καλύτερο κοσμητικό αποτέλεσμα και η άμεση κινητοποίηση είναι υπαρκτά με την αρθροσκόπηση.

Στις παθήσεις που αντιμετωπίζονται με επιτυχία συγκαταλέγονται τα σύνδρομα πρόσκρουσης, τα ελεύθερα σώματα, τα οστεο-χόνδρινα κατάγματα, η διαχωριστική οστεοχονδρίτιδα του αστραγάλου, η υμενίτιδα και οι φλεγμονές.

Υπό γενική ή ενδορραχιαία αναισθησία γίνονται συνήθως δυο τομές πρόσθια έσω και έξω της άρθρωσης. Μετά την εισαγωγή υγρών ακολουθεί η επισκόπηση των δομών στα διαμερίσματα της άρθρωσης με την ειδική κάμερα. Με τη βοήθεια ειδικών εργαλείων αντιμετωπίζονται οι ανάλογες βλάβες. Χρησιμοποιούνται ράμματα για τις τομές και πιεστική επίδεση για την άρθρωση. Βάδιση στα όρια του πόνου επιτρέπεται με βακτηρίες για τις πρώτες ημέρες. Γενικότερα όμως το μετεγχειρητικό πρωτόκολλο κινητοποίησης εξαρτάται από την εκάστοτε πάθηση και αντιμετώπισή της.

Η γνώση και κατανόηση της ανατομίας της περιοχής όπως και η καλή χειρουργική τεχνική και εμπειρία είναι απαραίτητες για την επιτυχή έκβαση της αρθροσκόπησης καθώς οι κίνδυνοι από τις γειτονικές νευραγγειακές δομές είναι σημαντικοί.